Online begeleiding van een psycholoog: net zo effectief als face-to-face?
Auteur: Merel de Wit MSc
|01 / 05 / 2025
Tijdens de coronaperiode heeft online therapie een vlucht genomen: steeds meer mensen krijgen begeleiding van een psycholoog via beeldbellen. Onderzoek heeft inmiddels uitgewezen dat online therapie voor vrijwel alle psychische klachten net zo effectief kan werken als de traditionelere face-to-face therapie, en in sommige gevallen zelfs tot betere resultaten leidt. In dit artikel vind je meer informatie over de effectiviteit van online begeleiding door een psycholoog, de verschillende voor- en nadelen en de toegevoegde waarde voor letselschadecliënten in het bijzonder.
Wat verstaan we onder online therapie?
Wanneer je online wordt begeleid door een psycholoog, dan vinden de contactmomenten plaats via een beveiligde beeldbelverbinding. De online omgeving waarin de gesprekken plaatsvinden, dient te voldoen aan de wettelijke normen voor privacybescherming. Zogenaamde e-health modules met oefeningen en vragenlijsten kunnen onderdeel uitmaken van de begeleiding, maar dat hoeft niet.
De effectiviteit van online therapie
Uit wetenschappelijk onderzoek is naar voren gekomen dat online praten met een psycholoog net zo effectief kan zijn als het voeren van gesprekken in de spreekkamer. Dit geldt voor een breed scala aan mentale gezondheidsproblemen, waaronder depressie, angst en (posttraumatische) stress. Enkele studies uitgelicht:
- In het Volkskrantartikel 'Therapie via het beeldscherm, werkt dat wel?' uit 2020 vertelt Hoogleraar klinische psychologie Claudi Bockting (Amsterdam UMC/ The Centre for Urban Mental Health) over haar onderzoek naar de effecten van online therapie. Bocktings onderzoek begon ruim een decennia geleden in landen als Australië en Indonesië, waar mensen lang niet altijd een psycholoog in de buurt hebben. Uit een meta-analyse, waarin de resultaten van 56 studies met in totaal 100 duizend cliënten werden samengevoegd, bleek online therapie net zo doeltreffend als de traditionelere gespreksvormen voor vrijwel alle psychische aandoeningen. Ongeveer de helft van de mensen reageert er goed op, en nog eens éénderde ziet de klachten ook afnemen, maar in mindere mate.
- Promotieonderzoek van Félix Compen (2018) liet zien dat online mindfulness based cognitieve therapie (oMBCT) dezelfde resultaten geeft als fysieke mindfulness based cognitieve therapie (MBCT). In dit onderzoek werden in totaal 245 kankerpatiënten ingedeeld in drie groepen: MBCT, online MBCT en geen specifieke behandeling. In de MBCT en de online MBCT groepen hadden de patiënten een vergelijkbare afname van psychische klachten zoals ziektegerelateerde stress en angst.
- Berryhill en collega's (2019) analyseerden de resultaten van 54 studies naar de effectiviteit van online versus face-to-face therapie bij angstgerelateerde klachten en depressie. Het ging hierbij meestal om cognitieve gedragstherapie. In de studies met een gecontroleerde onderzoeksopzet met cliënten met angstklachten werd geen significant verschil in effectiviteit gevonden tussen de online en de face-to-face variant. Uit de gecontroleerde studies met cliënten met depressieve klachten kwam een vergelijkbaar beeld naar voren.
- In een meta-analyse waarbij de resultaten van 17 studies werden samengevoegd, vonden Luo en collega's (2020) dat online cognitieve gedragstherapie zelfs doeltreffender kan zijn dan de face-to-face variant. De mate van tevredenheid van de cliënt over de therapie bleek in dit onderzoek hetzelfde voor beide varianten.
- Feijt en collega's (2020) vroegen 51 Nederlandse therapeuten in een online vragenonderzoek naar hun ervaringen met online therapie. De volgende voordelen werden genoemd: de sessies verliepen vaak efficiënter en het laagdrempelige karakter van beeldbellen zorgde ervoor dat therapeut en cliënt elkaar vaker en korter konden spreken. Ook waren cliënten zelf volgens de therapeuten overwegend positief over de therapie op afstand, sommigen gaven zelfs aan zich minder geremd te voelen om zich emotioneel te uiten. De therapeuten gaven aan dat online therapie echter niet voor alle cliënten passend is; psychotische klachten en sociale angst lenen zich bijvoorbeeld meer voor therapie in de spreekkamer.
Waarom kiezen voor online begeleiding van een psycholoog?
Flexibiliteit
Bij online therapie ben je als cliënt niet gebonden aan een locatie, dat geeft je een bepaalde vrijheid. Ook de invulling van de therapie is flexibeler: als het wenselijk is, kan er bijvoorbeeld gemakkelijker gekozen worden voor meer sessies van kortere duur. Een ander groot voordeel is dat een psycholoog bij bepaalde klachten direct in de eigen omgeving van de cliënt interventies kan doen (denk aan begeleide oefeningen in de auto bij rijangst).
Bredere keuze psychologen
Omdat je niet gebonden bent aan de beschikbare psychologen in de regio waar je woont, heb je meer keuze in je zoektocht naar een psycholoog die bij jou past.
Praten met een psycholoog vanuit je eigen vertrouwde omgeving
Voor veel mensen is thuis hun veilige haven en als je je op je gemak voelt, is dat positief van invloed op de persoonlijke gesprekken die je voert met een psycholoog.
Geen reistijd- en kosten
Het besparen van zowel tijd als geld kan een reden zijn om te kiezen voor online therapie.
Toegankelijkheid
De drempel om online hulp te zoeken ligt vaak lager.
De nadelen van online therapie
Je zit niet fysiek tegenover elkaar
Contact met een psycholoog via een beeldbelverbinding is natuurlijk anders dan in het echt. Veel mensen zijn inmiddels gewend aan beeldbellen, maar sommigen missen de non-verbale communicatie tussen zichzelf en de therapeut.
Goed werkende internetverbinding is noodzakelijk
Om begeleid te worden in een online omgeving heb je een stabiele internetverbinding nodig en een rustige omgeving.
Beeldbellen is niet voor iedereen
Online therapie is voor de meeste mensen heel erg geschikt, maar het werkt niet altijd: bijvoorbeeld als je kampt met psychotische klachten of ernstige trauma's. Bovendien kan het natuurlijk ook zijn dat online communiceren gewoon niet je ding is.
De toegevoegde waarde van online begeleiding bij letselschade
Voor letselschadeslachtoffers is haalbaarheid vaak een belangrijk argument om te kiezen voor online begeleiding. Wanneer je (tijdelijk) minder of niet mobiel bent, kun je doormiddel van online therapie vanuit je eigen huis in gesprek gaan met een psycholoog. Je hoeft je geen zorgen te maken over vervoer of iemand die je wegbrengt en ophaalt. Na het gesprek ben je direct thuis en kun je ontspannen. Daarnaast volgen letselschadeslachtoffers vaak meerdere therapieën of behandelingen tegelijkertijd, dan kan het een voordeel zijn om eens niet de deur uit te hoeven. En bij vermoeidheidsklachten, bijvoorbeeld als gevolg van licht traumatisch hersenletsel of long COVID, kan het qua energie prettig zijn om niet te hoeven reizen.
Bronnen:
Berryhill, M.B., Culmer, N., Williams, N., Halli-Tierney, A., Betancourt, A., Roberts, H., & King, M. (2019). Videoconferencing psychotherapy and depression: a systematic review. Telemedicine and e-Health, 25(6), 435-446.
Berryhill, M.B., Halli-Tierney, A., Culmer, N., Williams, N., Betancourt, A., King, M., & Ruggles, H. (2019). Videoconferencing psychological therapy and anxiety: a systematic review. Familypractice, 36(1), 53-63.
Compen, F., Bisseling, E., Schellekens, M., Donders, R., Carlson, L., Van der Lee, M., & Speckens, A. (2018). Face-to-Face and Internet-Based Mindfulness-Based Cognitive Therapy Compared With Treatment as Usual in Reducing Psychological Distress in patients With Cancer: A Multicenter Randomized Controlled Trial. Journal of Clinical Oncology 36(23), 2413-2421.
Feijt, M., De Kort, Y., Bongers, I., Bierbooms, J., Westerink, J., & IJsselsteijn, W. (2020). Mental Health Care Goes Online: Practitioners’ Experiences of Providing Mental Health Care During the COVID-19 Pandemic. Cyberpsychology Behavior and Social Networking, 23(12), 860–864.
Fu, Z., Burger, H., Arjadi, R., & Bockting, C. L. H. (2020). Effectiveness of digital psychological interventions for mental health problems in low-income and middle-income countries: a systematic review and meta-analysis. Lancet. Psychiatry, 7(10), 851–864.
Luo, C., Sanger, N., Singhal, N., Pattrick, K., Shams, I., Shahid, H., Hoang, P., Schmidt, J., Lee, J., Haber, S., Puckering, M., Buchanan, N., Lee, P., Ng, K., Sun, S., Kheyson, S., Chung, D. C., Sanger, S., Thabane, L., & Samaan, Z. (2020). A comparison of electronically-delivered and face to face cognitive behavioural therapies in depressive disorders: A systematic review and meta-analysis. EClinicalMedicine, 24, 100442.
Vermeulen, M. (2020, april 26). Therapie via het beeldscherm: werkt dat wel? De Volkskrant. Geraadpleegd op 29 april 2025, van https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/therapie-via-het-beeldscherm-werkt-dat-wel~b22769804/