Leestip bij aanhoudende vermoeidheidsklachten: 'Je vermoeidheid te lijf'
Auteur: Merel de Wit MSc
|05 / 06 / 2025
Heb je last van hardnekkige vermoeidheidsklachten na het oplopen van licht traumatisch hersenletsel of long covid? Dan is de kans groot dat je door behandelaars wordt gestimuleerd om meer te gaan bewegen, bijvoorbeeld door middel van graded activity training. De gedachte hierachter is dat als je -op een gecontroleerde manier- lichamelijk actiever wordt, je conditie daardoor verbetert en je vervolgens ook weer gemotiveerder raakt om meer te gaan bewegen (wat goed is voor de gezondheid van je hersenen, je slaap, weerstand, etcetera). Maar wat als je na elke inspanning een flinke terugval krijgt? Of als je vermoeidheidsklachten verergeren en je in een neerwaartse spiraal terecht komt? In 'Je vermoeidheid te lijf' schrijft gezondheidspsycholoog Annemarieke Fleming onder andere over het nut van overdag liggend rusten of kort slapen om energiereserves op te bouwen. Het boek is een aanrader voor diegenen die lichamelijk en/of cognitief uitgeput zijn en zelf hun kansen willen vergroten om de vermoeidheid te laten afnemen.
Verdiepende informatie over (het ontstaan van) vermoeidheid
'Je vermoeidheid te lijf' is geschreven voor mensen die aanhoudende vermoeidheid ervaren tezamen met een andere aandoening (zoals bijvoorbeeld licht traumatisch hersenletsel) of in de nasleep van een andere aandoening (zoals bijvoorbeeld long covid).
In de eerste drie hoofdstukken van het boek wordt door de auteur uitgebreid ingegaan op:
- verschillende soorten vermoeidheid;
- de werking van ons stressresponssysteem;
- de wijze waarop laaggradige ontstekingsreacties in ons lichaam en brein (in reactie op een langdurige stressrespons) van invloed kunnen zijn op het ontstaan en aanhouden van vermoeidheid.
Al lezende kom je werkboekvragen tegen waarmee je de informatie direct kunt toepassen op je eigen unieke situatie.
Opbouw van reserves-methode
Aan de hand van wetenschappelijke literatuur, haar jarenlange ervaring met het behandelen van patiënten met vermoeidheidsklachten èn haar eigen ervaringsverhaal met long covid beschrijft Fleming in het vierde hoofdstuk hoe overdag liggend rusten of kort slapen kan helpen om gedeeltelijk of geheel te herstellen van vermoeidheid en uitputting. De Opbouw van reserves-methode (OR-methode) geeft de lezer praktische handvatten over hoe dit het beste aan te pakken. De methode wordt helder beschreven en eventuele valkuilen (werksituatie, kleine kinderen, etcetera) worden behandeld. En wanneer je energiereserves eenmaal zijn toegenomen, kun je stapsgewijs via de graded activity methode weer activiteiten opbouwen. Dit wordt ook uitgelegd.
Het Gevolgenmodel
In het vijfde hoofdstuk staat het Gevolgenmodel centraal. Je wordt als lezer uitgenodigd om uit te pluizen welke factoren -buiten de aandoening om- bij jou kunnen bijdragen aan instandhouding van de vermoeidheid, denk bijvoorbeeld aan het continu over je eigen grenzen gaan door schuldgevoelens. Ook een opgelopen trauma dat nog steeds stressreacties in je lichaam veroorzaakt, kan meewerken aan de instandhouding van vermoeidheid. Deze brede manier van kijken naar vermoeidheid maakt dat je wellicht met wat kleine aanpassingen op meerdere vlakken je vermoeidheid positief kunt beïnvloeden.
In het zesde en laatste hoofdstuk worden adviezen en tips gegeven om naast het zelfonderzoek met behulp van de OR-methode en het Gevolgenmodel de juiste (professionele) hulp te vinden.
Erkenning en perspectief
'Je vermoeidheid te lijf' biedt erkenning en houvast aan de mens die kampt met zware, aanhoudende vermoeidheid en daardoor niet in staat is om de dag goed door te komen, of succesvol activiteiten op te bouwen. Ook geeft het boek perspectief aan degenen die zijn uitgevallen bij behandelingen die enkel gericht zijn op activering. De principes van het OR-methode en het Gevolgenmodel zijn goed 'op eigen tempo' toe te passen, toch kan begeleiding van een professional ook behulpzaam zijn.
Het is jammer dat er in het boek geen aandacht wordt besteed aan Post-exertionele-malaise (PEM), een symptoom dat voorkomt bij een deel van de mensen met long covid. Voor deze groep is de OR-methode mogelijk niet geschikt. Op de website van Fleming (https://www.annemariekefleming.com) staat hierover vermeld dat mensen met PEM er goed aan doen om te overleggen met een behandelend arts alvorens de OR-methode uit te proberen. Verder zijn de voedingsadviezen in het zesde hoofdstuk -met de kennis van nu- erg eenzijdig gericht op een plantaardig dieet.
'Je vermoeidheid te lijf' is een waardevolle bron als je jouw kansen om te herstellen van vermoeidheid wilt vergroten door middel van constructief rusten. Wil je meer weten over het verminderen van hardnekkige vermoeidheid zonder meteen het boek te hoeven lezen? In De Podcast Psycholoog wordt Annemarieke Fleming geïnterviewd over hoe om te gaan met vermoeidheid en pijn: luister hier naar de aflevering.
Bronnen:
De Podcast Psycholoog (2022, 1 augustus). Minder pijn & vermoeidheid [podcast]. Geraadpleegd op 20 maart 2025, van https://www.depodcastpsycholoog.nl/seizoen-5/minderpijnenmoeheid
Fleming, A. (2022). Je vermoeidheid te lijf. Na covid en kanker en bij chronische aandoeningen (3e druk). Fontaine uitgevers.